Grzyby trujące
Nie ma sposobu na to, aby rozpoznać który grzyb jest trujący, a który jadalny, jeżeli mamy do czynienia z grzybami podobnymi do siebie (a takich jest dużo). Rozpowszechnione przez grzybiarzy mity, że wszystkie trujące grzyby są gorzkie lub niesmaczne, czy też mają nieprzyjemny zapach są bardzo mylące i nieprawdziwe. Twierdzenie, że trujące grzyby wydzielają mleczko, lub zmieniają barwę po uciśnięciu - też nie jest prawdą. A już zupełnie absurdalne jest twierdzenie, że gotuje się z grzybami cebulę lub srebrną łyżeczkę, które to czerniejąc neutralizują toksyny. Tak samo mitem jest twierdzenie, że jeżeli grzyba nadgryzą ślimaki, albo jak jest robaczywy - to znaczy, że jest jadalny. Najbardziej trujący grzyb - jakim jest muchomor sromotnikowy ma łagodny smak i zapach, nie wydziela mleczka, nie ciemnieje po przecięciu, a owady i ślimaki mogą go jeść bez szkody dla siebie.
Aby nie ulec zatruciu grzybami - należy zbierać tylko te, które dobrze znamy i potrafimy je odróżnić od grzybów trujących. Najwięcej zatruć w Polsce powodują dwa gatunki muchomorów: muchomor sromotnikowy i muchomor jadowity. Istnieje także liczna grupa grzybów mniej trujących. Są też takie, które dopiero po namoczeniu i obróbce termicznej nadają się do jedzenia. Niektóre gatunki trujące są tylko w przypadku połączenia z alkoholem, a są też i takie, które u jednych ludzi wywołują zatrucia, alergie i silne reakcje immunologiczne, a u innych jedzących je ludzi nic się nie dzieje.
Są gatunki grzybów (drobnych), ale nie wiadomo czy są jadalne, czy trujące, bo nikt do tej pory nie zajmował się tym, aby to sprawdzić. Ale niektóre jadalne czy trujące grzyby budzą wiele wątpliwości i można spotkać, że w jednym atlasie grzybów oznaczone są trujące jako jadalne, a w innym jadalne jako trujące... Zobacz zatem jak wyglądają grzyby najbardziej trujące i nie zbieraj ich w lasach.
Gołąbek wymiotny - Russula emetica
Kapelusz grzyba dochodzi do 5-11 cm. Barwy grzyba wahają się od cynobrowej do krwistoczerwonej, ale z czasem bledną. Skórka kapelusza jest połyskująca, w dotyku gładka i kleista, ale dająca się łatwo zdzierać. Kapelusz grzyba początkowo jest wypukły, ale potem otwiera się i to tak bardzo, że w środku powstaje lekkie wklęśnięcie. Blaszki kapelusza są barwy białej, szeroko rozstawione, wolne, zaokrąglone przy trzonie i cienkie. Gołąbek wymiotny charakteryzuje się białym wysypem zarodników.
Miąższ grzyba jest biały, pod ściągniętą skórką robi się czerwony, szybko mięknie. Nie zmienia koloru przy przecięciu czy uszkodzeniu. Zapach grzyba jest owocowy, a jego smak jest bardzo ostry.
Trzon grzyba jest biały, niekiedy podbarwiony czerwienią, pełny (z czasem robi się pusty i bardzo łamliwy) i osiąga wysokość do 7 cm.
Występuje: Od lipca do listopada na glebach i w lasach porośniętych mchami, przy świerkach, na wysokich bagnach i na torfowiskach.
Uwaga! Jest bardzo trujący! Powoduje nudności, bóle brzucha i wymioty. Można go pomylić z innymi odmianami gołąbka (na przykład z gołąbkiem błotnym lub buczynowym).
Muchomor sromotnikowy (zielonawy) - Amanita phalloides
Kapelusz dochodzi do 15 cm. Początkowo jest półkulisty od dzwonkowato-łukowatego a z czasem robi się rozpostarty. Jego barwa może przechodzić od zielonkawej do oliwkowej do żółtozielonej, brudnozielonkawej i białej. Na środku kapelusza bywa ciemniejszy, ale z czasem płowieje. Ma jedwabisty połysk, jest wilgotny, kleisty, jego włókienka biegną promieniście, a brzegi są gładkie. Blaszki kapelusza są białe i gęste, a pod kapeluszem znajduje się wyraźny biały pierścień - biały lub słabo bruzdowany. Jego zarodniki są białe.
Miąższ grzyba jest biały, a pod skórką lekko żółtozielony. Kapelusz grzyba jest miękki, a trzon twardy. Jego smak jest słodkawy, a zapach przypomina surowe ziemniaki lub sztuczny miód.
Trzon muchomora jest biały z żółtawym lub zielonkawym odcieniem i wężykowatym wzorkiem, a jego podstawa jest bulwiasta i tkwi w odstającej pochwie.
Występuje: Od lipca do listopada, w lasach liściastych pod dębami i bukami. Rośnie w grupkach lub pojedynczo, a w Polsce występuje na terenie całego kraju.
Uwaga! Jest śmiertelnie trujący! Bywa mylony z podobnej barwy gołąbkami, czubajką kanią, pieczarką oraz gąską zielonką.
Nie wolno przeprowadzać próby smakowej - czyli dotykać językiem grzyba by odczuć jego smak! Objawy zatrucia występują już po 8-12 godzinach od spożycia (bywa, że nawet po 24 godzinach i nie kojarzy się tego ze zjedzonymi wcześniej grzybami). Tylko szybka i fachowa pomoc daje szansę na przeżycie i małe uszkodzenia narządów, ale rozpoznanie zatrucia musi być wczesne. Grzyb może zatruć nawet po uprzednim jego gotowaniu, pieczeniu, smażeniu etc. Zawiera ponad 20 toksyn, a śmiertelną bywa nawet malutka porcja grzyba. Bywa, że na skutek zniszczenia narządu toksynami - dochodzi do przeszczepu wątroby, a nawet śmierci na skutek jej zniszczenia.
Muchomor jadowity - (anioł śmierci) - Amanita virosa
Kapelusz grzyba ma średnicę od 4-8 cm. Jest biały, kremowy, ale z wiekiem może zżółknąć. Na początku kapelusz grzyba jest owalny, ale potem bywa stożkowaty, z szerokim garbkiem. Jego powierzchnia jest gładka, wilgotna i kleista. Jeśli jest suchy to ma matowy połysk. Brzeg kapelusza jest ostry, podwinięty, nieregularny, czasami z resztkami osłony. Blaszki są białe, szerokie, wolne, a ostrza z kłaczkami.
Miąższ grzyba jest biały, gruby w centrum, a cienki na brzegach. Jego zapach jest słodkawy, a smak łagodny. Zarodniki są białe.
Trzon grzyba jest biały, z wiekiem wysmukły, a jego podstawa jest bulwiasta otoczona błoniastą pochwą z odstającym brzegiem. Powierzchnia trzona ma włókniaste łuski oraz białe resztki osłony. Jeśli grzyb jest młody - trzon jest pełny, ale z wiekiem staje się pusty, twardy i łamliwy. Trzon grzyba porasta pierścień, który jest biały, żółknący, ale szybko po nim pozostają tylko strzępy.
Występuje: Jest bardzo pospolity. Można go spotkać od początku lata do późnej jesieni, w lasach iglastych, rzadziej występuje w lasach liściastych.
Uwaga! Jest śmiertelnie trujący! Nie wolno przeprowadzać próby smakowej! Zawiera takie same toksyny jak muchomor sromotnikowy, a objawy zatrucia są takie same.
Można go pomylić z pieczarkami dlatego należy zwrócić uwagę na inną formę kapelusza muchomora, co odróżnia go od pieczarki. Jego kapelusz ma białe blaszki (wyjątkowo lekko kremowe), przylegającą pochwę przy trzonie i białe zarodniki.
Muchomor cytrynowy - Amanita citrina
Kapelusz ma średnicę od 4-10 cm. a barwa bladożółta, cytrynowożółta, słomkowożółta z nielicznymi nieregularnie ułożonymi dużymi łatkami, które powstały z resztek osłony. Łatki są białawe, z wiekiem żółknące i brązowiejące. Kształt kapelusza jest początkowo półkolisty, potem wypukły aż do rozpostartego. Skórka jest kleista i połyskująca, daje się łatwo ściągnąć. Blaszki kapelusza są białożółtawe, dość szerokie, wybrzuszone i gęste. Pod kapeluszem znajduje się pierścień, który jest jasnożółtawy, zwisający.
Miąższ grzyba jest biały, miękki i kruchy i nie zmienia koloru przy uszkodzeniu. Zapach jest charakterystyczny dla kiełkujących ziemniaków.
Trzon grzyba jest białawy z żółtym odcieniem, cylindryczny, wysmukły. Na początku pełny, potem z pustym środkiem. Otacza go pochwa, która przylega do dużej i zgrubiałej podstawy trzonu.
Występuje: Od lata do jesieni w lasach iglastych, liściastych i mieszanych na terenie całego kraju.
Uwaga! Grzyb jest trujący! Powoduje silne zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
Muchomor czerwony - Amanita muscaria
Kapelusz dochodzi do 5-15 cm. Ma barwę czerwoną lub pomarańczową i jest pokryty białymi plamkami. Gdy jest malutki - przypomina białą kulkę, a w miarę wzrostu i rozwoju kapelusza - biała osłonka rozpada się na białe płatki, które pozostają potem na powierzchni kapelusza. Skórka jego kapelusza jest błyszcząca, dająca się łatwo ściągnąć. W czasie wilgotnej pogody - staje się lepka w dotyku. Blaszki pod kapeluszem są białe, kremowe i dość gęste.
Miąższ jest bez smaku i zapachu, a pod skórką kapelusza żółtawy.
Trzon biały lub żółtawy, cylindryczny, podstawa jest bulwiasta, kulista lub jajowata. Pochwa, z której wyrasta jest prawie niewidoczna - przybierająca postać kilku pierścieni brodawek.
Występuje: Od lata do jesieni w lasach iglastych i liściastych, najczęściej wśród brzóz i świerków. To najbardziej rozpoznawalny i znany trujący grzyb naszych lasów.
Uwaga! Jest trujący! Objawy zatrucia występują dość szybko (od 0,5 -2 godzin) po zjedzeniu. Zawiera substancje toksyczne porażające ukłd nerwowy, które działają oszałamiająco.
Do zatruć dochodzi rzadko, gdyż sam wygląd grzyba jest bardzo charakterystyczny i nie można go pomylić z innymi jadalnymi grzybami. Jednakże nie leczone zatrucie może wywołać liczne uboczne objawy takie jak: biegunki, wymioty, bóle brzucha, a nawet drgawki, gorączka i napady szału, wzrost napięcia nerwowego i zaczerwienienia skóry, a potem nawet może dojść do śpiączki i śmierci. Śmiertelność w zatruciach tym grzybem wynosi od 2 do 5%.
Borowik szatański - Boletus satanas
Kapelusz grzyba osiąga średnicę od 6-25 cm. Jest popielaty, szary, a u dojrzałych grzybów z odcieniem żółtawym lub zielonkawym. Gdy naciśniemy grzyba - zmienia barwę na brązowoorchową i przypomina skórę. Na żółtym tle kapelusza lub trzonu grzyba zauważyć możemy czerwoną siateczkę z sześciokątnymi oczkami. Młody grzyb jest zawsze półkolisty aż do wypukłego, później im starszy - tym bardziej powyginany i spłaszczony. Kapelusz jest gruby, skórka na nim sucha, matowa i nie oddziela się od miąższu.
Rurki w kapeluszu początkowo są żółtawe, z wiekiem przybierają odcień oliwkowy. Uszkodzone, lub przekrojone sinieją. Pory u młodych grzybów są żółte, a u dojrzałych ciemnoczerwone, a u starych brązowooliwkowe. Po ścięciu stają się błękitne. Zarodniki są oliwkowe i oliwkowobrązowe. Borowik szatański zawsze jest szerszy niż wyższy, a młode grzybki są kuliste.
Miąższ jest mięsisty, białawy, kremowy, żółtawobiały. Po przekrojeniu zmienia barwę na błękitną lub siną. Smak grzyba jest łagodny, a stare owocniki mają przykry zapach gnijącej cebuli (albo padliny).
Trzon grzyba może osiągnąć 12 cm. w górnej części pod kapeluszem jest różowawy, a w dolnej części brązowy. Kształt trzona jest baryłkowaty, pośrodku bulwiasty i zgrubiały, pełny. Od góry aż do połowy wysokości pokryty jest drobną, różową lub purpurową siateczką żyłek.
Występuje: Od lipca do października, w słonecznych lasach liściastych, zwłaszcza dębowych i bukowych. Jest gatunkiem wymierającym, toteż trudno go spotkać.
Uwaga! Trujący! Można go pomylić z borowikiem purpurowym lub ponurym. Powoduje poważne dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
Muchomor plamisty - Amanita pantherina
Znany też pod nazwami: bedłka muchomor plamisty, bedłka, muchar plamisty, muchomor pstrokaty, podsadka panterowa. Ludowe nazwy muchomora to: muchomór panterowy, muchomór pstrokaty, muchomór cętkowany, muchomór plamisty, bedłka pstrokata.
Kapelusz muchomora osiąga średnicę od 4-12 cm. Jak jest młody, to jest kulisty, a potem staje się coraz bardziej wypukły i płaski. Kolor kapelusza jest brązowoszary, brązowożółty lub brunatny. W górach występuje w kolorze czarnobrunatnym. Powierzchnia kapelusza pokryta jest białymi łatkami. Brzegi kapelusza są wyraźnie prążkowane, co odróżnia go od innych gatunków muchomorów (twardawego i czerwieniejącego). Blaszki kapelusza są białe, gęste, a przy trzonie nie zrastają się, a zarodniki są białe i gładkie.
Miąższ jest całkowicie biały, kruchy i nie zmienia barwy po uszkodzeniu. Smak ma łagodny, słodkomdły, a zapach przypomina rzodkiew lub surowy ziemniak. Zarodniki są białe, gładkie,
Trzon grzyba dorasta do wysokości od 6-15 cm i osiąga grubość 1-2 cm. Jest biały, na początku gruby i masywny, a potem smukły, walcowaty i pusty w środku. Na dole jest bulwiasty, posiadający niewielkie zgrubienie z kilkoma rzędami wałeczków (co go odróżnia od innych gatunków muchomorów). Pod kapeluszem grzyba na trzonie znajduje się błoniasty pierścień, który u starszych grzybów znika.
Występuje: Na terenie całego kraju od czerwca do października w lasach liściastych, rzadziej w iglastych - pojedynczo lub w małych grupkach po kilka sztuk.
Uwaga! Silnie trujący! Często jest mylony z muchomorem czerwieniejącym (Amanita rubescens) i muchomorem twardawym (Amanita excelsa), które są grzybami jadalnymi.
Zawiera takie same toksyny jak muchomor czerwony, które paraliżują układ nerwowy, wywołują zaburzenia w układzie pokarmowym, wymioty i biegunkę, pobudzenie podobne do upojenia alkoholowego, napady szału, drgawki i zaburzenia wzroku, senność i utratę przytomności (co prowadzi do śmierci). W dawnej NRD w Saksonii, na liście grzybów wywołujących zatrucia, zajmował pierwsze miejsce.
Muchomor królewski - Amanita regalis
Kapelusz osiąga rozmiary od 5-25 cm. Początkowo jest bulwiasty i otoczony zasłoną, a później w miarę wzrostu jest coraz bardziej rozpostarty. Jego kapelusz jest suchy błyszczący o barwie brązowej, ciemniejszej na szczycie. Pokryty jest regularnie ułożonymi ochrowożółtymi łatkami, a u brzegów kapelusza u starszych okazów jest prążkowany. Blaszki są białe, wolne, gęsto ułożone, później kremowożółtawe. U młodych grzybów są zakryte żółtawą osłoną. Miąższ pod kapeluszem jest żółtawobrązowy, o łagodnym i słabym smaku. Nie zmienia barwy po uszkodzeniu. Zarodniki ma białe.
Trzon grzyba osiąga wysokość od 8-20 cm. i 1,5-3,5 cm. średnicy. Jest walcowaty, łamliwy, a u nasady posiada bulwę z kilkoma rzędami pierścieni, które są pokryte brodawkami (pozostałe resztki osłony). Powierzchnia trzonu jest gładka, biała lub źółtawobiała z wyraźnym żółtawym pierścieniem.
Występuje: W Polsce występuje bardzo rzadko, od czerwca do września najczęściej na terenach górskich i w lasach iglastych, wśród traw, szczególnie pod jodłami.
Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – narażony na wyginięcie. Jest też na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech i na Litwie.
Uwaga! Grzyb trujący! Objawy zatrucia jak w przypadku zatruć muchomorem czerwonym.
Podobne gatunki grzyba to muchomor twardawy. Można go pomylić z muchomorem czerwonym lub plamistym.
Wilgotnica stożkowata - Hygrocybe conica
Kapelusz osiąga średnicę od 2-6 cm. ostro stożkowaty, a potem dzwonkowato wypukły, następnie rozpostarty i promieniście popękany z ostro zakończonym garbkiem. W warunkach wilgotnych jest lepki, a w czasie suszy jest jedwabiście lśniący o barwie nasyconej żółci, czerwonożółty, szkarłatnoczerwony, który po naciśnięciu (i z wiekiem) czernieje.
Blaszki kapelusza są szerokie, wybrzuszone, grube o barwie bladożółtej i cytrynowożółtej.
Zarodniki są białe.
Miąższ jest kruchy, żółty do pomarańczowożółtego, czerniejący. Ma owocowy zapach, a smak jest cierpki.
Trzon grzyba osiąga wysokość od 6-8 cm. a średnica od 0,5-1 cm. Jest cylindryczny, w środku pusty, wzdłuż włókniście popękany, żółty, pomarańczowożółty, często o zielonkawym odcieniu, który z wiekiem czernieje.
Występuje: Na przełomie lata i jesieni na skrajach dróg, polanach, łąkach i pastwiskach w całym kraju.
Uwaga! Grzyb jest lekko trujący! Zatrucie powoduje bóle żołądka i jelit, ale nie wiadomo jak silnie jest trujący. Z powodu jego intensywnej barwy nie można go pomylić z innymi grzybami. Podobny jest do też trującej wilgotnicy czerniejącej, ale ten grzyb jest nieco większy.
Wilgotnica czerniejąca - Hygrocybe conica
Znana też pod nazwą: bedłka koniczna, wilgotnica stożkowata, wilgotnica wysmukła.
Kapelusz osiąga rozmiary od 1-3 lub 6 cm. - jak młody grzyb to stożkowaty, a potem dzwonkowato-wypukły i na koniec rozpostarty (tak jak u wilgotnicy stożkowatej). W czasie suszy jedwabiście lśniący, w wilgotnych warunkach lepki, o barwie nasyconej żółci, czerwonożółty, szkarłatnoczerwony, który czernieje wraz z wiekiem i po uciśnięciu. Blaszki kapelusza są początkowo prawie wolne, potem wolne, wybrzuszone szerokie i grube o barwie bladożółtej i cytrynowożółtej. Zarodniki są białe.
Miąższ jest kruchy, żółty, pomarańczowożółty, czerniejący, o zapachu owocowym i cierpkim smaku.
Trzon grzyba ma wysokość od 6-8 cm. a średnica od 0,5-1 cm. Jest cylindryczny, pusty, włókniście wzdłuż popękany o barwie żółtej, pomarańczowożółtej, o zielonkawym odcieniu często, a po uciśnięciu czernieje.
Występuje: Od czerwca do października na wilgotnych łąkach i pastwiskach na terenie całego kraju.
Uwaga! Jest lekko trujący, powodujący zaburzenia trawienne. Podobny do czerniejących gatunków wilgotnic, z których najbardziej do wilgotnicy stożkowatej.
Wieruszka zatokowata - (ciemna) - Entoloma sinuatum
Kapelusz ma nawet do 18 cm. średnicy jest biały lub o barwie szarej orchy, gdy dojrzeje - jest szarobrązowy, gładki, lekko włóknisty, lekko śluzowaty. Za młodu półkolisty, później wypukły, a na końcu płaski o podgiętym brzegu. Blaszki białawe, potem kremowe, a z wiekiem czerwone, średnio gęste, wycięte z ząbkiem. Zarodniki gładkie, żółtaworóżowe.
Miąższ jest biały i błyszczący, nie zmieniający zabarwienia po przekrojeniu o smaku nieznacznym, a pachnie jak świeżo zmielona mąka.
Trzon grzyba osiąga do 12 cm. wysokości.
Występuje: Na terenie całej Polski - od maja do października w lasach liściastych mieszanych, pod bukami i dębami. Lubi rosnąć w grupach, ale nie jest zbyt powszechna.
Uwaga! Grzyb mocno trujący! Można go pomylić z majówką wiosenną, gąsówką mglistą i sadówką posadką. W większych dawkach może powodować nawet śmiertelne zatrucia. Trucizna w niej zawarta może działać bardzo szybko i gdy nie przepłuka się żołądka - może spowodować zgon.
Gąska tygrysowata - (tygrysia) - Tricholoma pardinum
Podobne gatunki gąski to:
gąska czarnołuskowa (Tricholoma atrosquamosum). Ma podobnie łuskowaty kapelusz, ale zapach pieprzny, owocowy lub pelargonii.
gąska czerwieniejąca (Tricholoma orirubens). Jej kapelusz i miąższ po uszkodzeniu powoli zmieniają kolor na czerwonawy,
gąska ziemistoblaszkowa (Tricholoma terreum), o cieńszym miąższu i bez zapachu mąki.
Kapelusz gąski tygrysiej osiąga wielkość od 4-15 cm. na szczycie jest mięsisty, a w młodym wieku dzwonkowato wypukły, potem rozpłaszczony. Pokryty jest białawą suchą skórką z regularnie rozmieszczonymi łuskami (od drobnych do dużych) o barwie szarobrązowej lub czarnoszarej. Blaszki są białe, często z zielonkawym odcieniem, potem bladożółte (ale nigdy nie są szare), średnio gęste, wycięte z ząbkiem. Gdy grzyb jest młody - na ostrzu wydzielają się przejrzyste jak woda krople. Zarodniki są białe, jajowate, gładkie i bezbarwne.
Miąższ jest biały, nie zmienia zabarwienia po przekrojeniu o nieznacznym smaku mąki i przyjemnym, ale niezbyt wyraźnym zapachu.
Trzon grzyba dochodzi od 6-12 cm. i grubości 2-4 cm. Jest cylindryczny lub pękaty o zgrubiałej podstawie i białej powierzchni, a w dolnej połowie ochrowej. U szczytu trzona wydzielają się często przejrzyste krople cieczy.
Występuje: Od sierpnia do października w lasach iglastych i liściastych - pod świerkami, jodłami, bukami i dębami, ale tylko w glebach zawierających wapń. Lubi występować pojedynczo lub w grupach. Jest grzybem występującym dosyć rzadko.
Uwaga! Grzyb trujący! Można go pomylić z gąską żółkniejącą, gąską niekształtną, gąską ziemistą, gąską rózgowatą, a także z gołąbkami. Powoduje zaburzenia żołądkowe i jelitowe, bóle (kolki) brzucha, wymioty i biegunkę. W skrajnych wypadkach może wystąpić zapaść i śmierć. Objawy zatrucia mogą wystąpić już po 1/2 -3 godzinach od zjedzenia.
Grzybówka czysta - Grzybówka fioletowawa - Mycena pura
Znana także pod nazwami: bedłka liliowa i grzybówka czysta (szczególnie popularna w atlasach grzybów jest ta druga nazwa).
Kapelusz jest cienki o średnicy 1-6 cm. w kształcie dzwonka, który coraz bardziej otwiera się i przyjmuje kształt bardziej płaski. Grzyb ma różne barwy od cielistoliliowego, fioletowego aż do bieli z szarożółtym poblaskiem. Blaszki są szarobiałe, często liliowo połyskujące i głęboko zatokowato wycięte. Zarodniki są białe.
Kapelusz jest cienki o średnicy 1-6 cm. w kształcie dzwonka, który coraz bardziej otwiera się i przyjmuje kształt bardziej płaski. Grzyb ma różne barwy od cielistoliliowego, fioletowego aż do bieli z szarożółtym poblaskiem. Blaszki są szarobiałe, często liliowo połyskujące i głęboko zatokowato wycięte. Zarodniki są białe.
Miąższ grzybówki czystej jest wodnisty, pachnie i smakuje jak rzodkiew lub rzepa.
Trzon jest od 2-7 cm. wysoki o barwie kapelusza, nagi i lśniący, bardzo łamliwy, a w środku pusty. U dołu posiada białą grzybnię.
Występuje: Od wiosny do października, w lasach liściastych i iglastych. Jest grzybem pospolitym występuje bardzo często.
Uwaga! Grzyb jest toksyczny dla człowieka! Chociaż miał opinię jadalnego grzyba.
Można ją pomylić z trującą grzybówką różową - Mycena rosea, czy też z trującą grzybówką gołębią - Mycena pelianthina, czy też lakówką ametystową - Laccaria amethystina.
Wywołuje zaburzenia trawienne i zawiera związki psychotropowe.
Hełmówka obrzeżona - Hełmówka jadowita - Galerina marginata
W Polsce znana też jako łuskwiak obrzeżony
Kapelusz osiąga wielkość od 1,5-5 cm. półkulisty, później wypukły, na koniec płaski, posiadający szeroki garb, a jego barwa w stanie suchym przechodzi od bladoróżowej, bladobeżowej do żółtoorchowej. Gdy jest wilgotno staje się ochrowobrązowa lub czerwonobrązowa i widoczne są promieniste prążki. Gdy wysycha od wierzchołka staje się jaśniejsza i prążki są niewidoczne. Blaszki kapelusza są wybrzuszone i szeroko przyrośnięte, a przy trzonie wykrawane ząbkiem. Są barwy ochrowobrązowe, rdzawobrązowe, a ich ostrza są jaśniejsze. Zarodniki są rdzawobrązowe.
Miąższ w kapeluszu jest barwy jasnej ochry, a w trzonie lekkobrązowy o mącznym i rzodkiewkowym smaku.
Trzon grzyba osiąga wysokość od 2-8 cm. o grubości 0,1-6 cm. Jest walcowaty, a w środku pusty. Posiada nietrwały pierścień powyżej którego jest barwy ochry, a poniżej jest brązowawy i pokryty jest podłużnymi, srebrzystobiałymi włókienkami, ciemniejszy jest u podstawy - od oliwkowobrązowego do czarnego.
Występuje: Jest szeroko rozpowszechniona na całej półkuli północnej. Rośnie na drewnie obumarłych drzew oraz na ściółce leśnej. W górach spotyka się ją pod świerkami, jednak na niżu rośnie głównie na drewnie buka. Zazwyczaj występuje gromadnie, w mniejszych lub większych grupach. Owocniki pojawiają się od sierpnia do do pierwszych przymrozków.
Uwaga! Grzyb trujący! Może być pomylony z łuskwiakiem zmiennym, który jest grzybem jadalnym, ale jest jednak ciemniejszy, ma łuski i nie pachnie mąką. Wywołuje zatrucia cyklopeptydowe, cytotoksyczne i jest śmiertelnie trujący dla człowieka ze względu na zawartość tej samej trucizny (amatoksyna), która występuje w niektórych muchomorach.
Maślanka wiązkowa - Hypholoma fasciculare
Znana też jako łysiczka trująca, łysiczka wiązkowa, opieńki olszowe żółte, ostrzępka wiązkowa, opieńka fałszywa, opieńka trująca, opieńka wiązkowa, fałszywa opieńka, maślanka jadowita, maślanka trująca.
Kapelusz maślanki wiązkowej ma średnicę do 7 cm. u młodych egzemplarzy jest półkolisty, potem wypukły, płaski z niewielkim wybrzuszeniem u starszych grzybów. Jego powierzchnia jest sucha i gładka, a barwa żółta lub siarkowożółta, środek kapelusza jest pomarańczowy do rdzawobrązowego. Blaszki są gęsto ustawione i przy trzonie zaokrąglone o barwie od siarkowożółtawej u młodych, poprzez brudnozielonkawą, do fioletowoczarnych u starszych egzemplarzy. U bardzo młodych osobników zakryte są cienką osłoną. Zarodniki są szarofioletowe, czasami prawie czarne.
Miąższ jest cienki i elastyczny o barwie żółtawej lub siarkowożółtej - u podstawy trzona brązowej. Smak ma bardzo gorzki, a uciśnięty nie zmienia zabarwienia.
Trzon tego grzyba dochodzi od 0,7 do wysokości 10 cm. Jest nieregularnie cylindryczny, powyginany, a w środku pusty o barwie żółtawej z lekko zielonkawym odcieniem. Na dole pokryty jest brunatnymi włókienkami, a uszkodzony nie zmienia zabarwienia. W wiązkach owocników trzony są na dole zrośnięte.
Występuje: Od kwietnia do grudnia pojawia się na murszejących pniach drzew iglastych i liściastych. Rośnie w kępkach nawet po kilkadziesiąt osobników. W Polsce jest bardzo pospolitym grzybem, czasami rośnie nawet na drewnie budowlanym.
Uwaga! Trujący! Można go pomylić z innymi maślankami i opieńką miodową. Powoduje zaburzenia trawienia, podrażnienia śluzówki układu pokarmowego, silne bóle brzucha, mdłości, wymioty, biegunkę i wzdęcia. Objawy zatrucia pojawiają się już 3 godz. po spożyciu grzyba, ale bywa, że po 2 dniach mijają bez trwałych następstw. Do niedawna maślankę wiązkową uważano za grzyba niejadalnego. Okazuje się jednak, że może być trujący, gdyż zawiera trujące substancje, które można znaleźć też w muchomorze sromotnikowym. Z powodu bardzo gorzkiego smaku zatrucia tym grzybem są jednak rzadkie.
Gatunki podobne:
maślanka łagodna (Hypholoma capnoides). Jest jadalna, ma blaszki niebieskawe, smak łagodny i rośnie tylko na drzewie iglastym.
maślanka ceglasta (Hypholoma lateritium). Jest większa, ma intensywniejsze zabarwienie i rośnie tylko na drewnie drzew liściastych.
Strzępiak ceglasty - Inocybe erubescens
W Polsce znany też jako włókniak ceglasty.
Kapelusz o średnicy od 3-7 cm. ma barwę białawą, ochrową, a następnie ceglastoczerwonawą (co sprawia, że trudno go ujrzeć w liściach) - na końcu jego barwa pozostaje czerwonawa. Mały grzyb wychodzi z ziemi jako garbek, który przypomina mały dzwonek, a następnie otwiera się i staje się płaski z garbkiem pośrodku - zazwyczaj promieniście spękany. Blaszki ma białe, a z wiekiem brunatnoczerwone, średnio gęste i wycięte. Zarodniki są ochrowobrązowe, fasolkowate, gładkie.
Miąższ jest biały, czerwienieje po przekrojeniu o smaku nieznacznym, a jego zapach przypomina owoce
Trzon tego grzyba mierzy przeciętnie 4-6 cm, zwykle o kształcie walca, lecz może być bulwiasty u dołu, o barwie białawej, żółtawej, a z czasem (lub przy nacisku) zabarwia się na czerwonawy kolor. Miąższ strzępiaka ceglastego ma owocowy zapach, jest biały, a w trzonie nieco czerwieniejący.
Występuje: Rośnie od końca maja do początku października w lasach liściastych i parkach, najczęściej pod bukami, zwykle pojedynczo. Można go spotkać także na cmentarzach, w parkach i ogrodach.
Uwaga! Grzyb toksyczny dla człowieka powodujący zatrucia śmiertelne. Bywa mylony z majówką wiosenną, która jednak nie czernieje przy nacięciu, ma silny zapach mąki i białe blaszki.
Zasłonak brodaty - Cortinarius
Jedna z odmian grzyba z rodziny zasłonakowatych
Jest to najliczniejszy w gatunki rodzaj grzybów kapeluszowatych. W Europie występuje około 500 gatunków. Oznaczanie gatunków jest trudne, a rozróżnienie niektórych możliwe tylko przy użyciu mikroskopu. Znany jest też pod nazwą: bedłka, gąska, opieńki, guzotrzonowiec, zasłoniak, skórzak, flegmiak, modrzaczek, śluzak, tłustocha, wodniak.
Kapelusz osiąga od 4-10 cm. średnicy. Początkowo ma kulisty kształt i kolor fioletowo-lilowy, potem staje się wypukły i zmienia kolor na barwę jasnej ochry. Starsze egzemplarze stają się zaś srebrzystobiałe.
Trzon jest w kształcie maczugi, u podstawy nieco bulwiasty. Młode grzyby mają trzony fioletowe – barwa ta z czasem zmienia się w jasną ochrę. Trzon zasłonaka brodatego posiada welonowatą osłonę. Wysokość trzonu nie przekracza 10 cm. Miąższ tego grzyba charakteryzuje się nieprzyjemnym zapachem acetylenu i szafranowożółtym kolorem. Zarodniki tego grzyba mają barwę rdzawobrunatną.
Występuje: Zasłonak brodaty wyrasta pojedynczo bądź w grupach na glebach kwaśnych w lasach liściastych lub szpilkowych. Spotkać go można latem aż do późnej jesieni.
Uwaga! Grzyb lekko trujący. Grzyba tego można pomylić z jadalną płachetką kołpakowatą lub również jadalną gąsówką nagą. Po zjedzeniu wywołuje dolegliwości gastryczne. Ale nie ma zbyt wielu zatruć, gdyż odstręczający zapach odstrasza nieumiejętnych grzybiarzy.
Krowiak podwinięty - Paxillus involutus
W Polsce znany pod nazwami: bydlęca gęba, krowia gęba, krowia warga, krówka, pieczeń, świnka pospolita, tłuszcz, tłustocha, gwoździak podwinięty, olszówka, podolszówka, olchówka, krowia gęba, krowiak, krówka, świnka
Kapelusz dochodzi od 5 do 13 cm. a u młodych egzemplarzy jest łagodnie łukowaty z wyraźnie podwiniętym brzegiem, później płaski lub nieco wklęsły, ale nadal z podwiniętym brzegiem o barwie żółtobrązowej, oliwkowej, ochrowobrązowej, czerwonobrązowej. Młode okazy mają kapelusz delikatnie pilśniowy, później staje się łysy. Po uszkodzeniu skorka kapelusza jest ciemnobrązowo cętkowana. Podczas suchej pogody kapelusz jest suchy i błyszczący, podczas wilgotnej staje się bardzo śliski. Blaszki są cienkie i wyraźnie schodzące na trzon, połączone żyłkowato. U młodych grzybów są pofałdowane barwy żółtawej lub rdzawej, które po uszkodzeniu brązowieją. Zarodniki są ochrowobrązowe, gładkie.
Miąższ jest żółty, żółtawobiały lub bladoochrowy, twardy, a potem miękki, po przecięciu grzyba zmienia barwę na czerwonobrązową lub rdzawobrązową. Jego zapach jest mało intensywny, a smak lekko kwaśny.
Trzon osiąga wysokość od 3-7 cm. grubość 1-2 cm. Jest walcowaty, gruby, pełny, nagi i nieraz zwężony w dolnej części. Barwa zbliżona do barwy kapelusza, zwykle nieco jaśniejsza. Po uszkodzeniu brązowieje[5].
Występuje: W Polsce jest bardzo pospolity. Pojawia się jesienią i latem we wszystkich typach lasu. Rośnie pod różnymi gatunkami drzew, jak np. brzoza, dąb, olsza, sosna, świerk. Zwykle występuje gromadnie na glebach piaszczystych w miejsach suchych i zabagnionych.
Uwaga! Grzyb trujący! Spożywany regularnie może wywołać reakcje alergiczne, które mogą doprowadzić do zgonu. Podobne do niego gatunek to krowiak olszowy Paxillus filamentosus, który ma łuskowaty kapelusz i rośnie tylko pod olszami. Przez bardzo długi czas krowiak podwinięty był uznawany za cenny grzyb jadalny i często zbierany ze względu na dobry smak, dużą wydajność i łatwość w rozpoznaniu.
Jako jadalny wymieniany był w atlasach grzybów. Bardzo długo, bo aż do lat 70. i 80. XX wieku uznany był za jadalny lub warunkowo jadalny. Dla większości ludzi gatunek ten rzeczywiście był nieszkodliwy. Jednakże u niektórych ludzi po jego spożyciu pojawiły się przypadki silnych zatruć. Zawarta w krowiaku substancja chemiczna w niektórych przypadkach powoduje śmiertelną reakcję układu odpornościowego człowieka, polegającą na tym, że organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała przeciwko własnym krwinkom. Sklejone krwinki blokują przepływ krwi w ważnych dla życia narządach. W związku z tymi przypadkami obecnie krowiaka podwiniętego uważa się za gatunek trujący. Mimo to w wielu krajach świata (np. w Europie Wschodniej) jest on nadal zbierany i spożywany.
Lejek pomarańczowy - Omphalotus olearius
Znany jako kielichowiec pomarańczowy.
Kapelusz grzyba ma średnicę od 6-12 cm. początkowo wypukły, spłaszcza się w trakcie dojrzewania i tworzy wyraźny lejek. Brzeg kapelusza długo pozostaje podwinięty. Błyszcząca powierzchnia z wrośniętymi włóknami może przybierać różnorodne barwy między pomarańczowożółtą, pomarańczową i mahoniowobrązową. Blaszki są szafranowozłote, gęsto ustawione (można grzyby znaleźć w nocy, gdyż intensywnie świeci w ciemności). Zarodniki są żółtawobiałe.
Miąższ tego grzyba jest łykowaty ma nieprzyjemny zapach i smak
Trzon silny i mięsisty dochodzi do wysokości 15 cm.i grubości 2 cm. zwęża się ku podstawie, a jego barwa jest pośrednia między barwą blaszek, a kolorem kapelusza.
Występuje: Znajdziemy tego grzyba w obszarze śródziemnomorskim (gdyż jest ciepłolubny), w południowych Alpach i południowych Niemczech, na pniakach drzew i na gałęziach, rośnie głównie na oliwkach i kasztanach. Owocniki pojawiają się latem i jesienią.
Uwaga! Jest to grzyb trujący o lejkowatym kształcie, wywołujący silne zatrucia żołądkowo jelitowe. Można go pomylić z niejadalną lisówką pomarańczową, chociaż pomyłka jest bardzo trudna, gdyż grzyby rosną w kępkach na drzewie. W obszarze śródziemnomorskim występuje forma grzyba o brunatnoczerwonym kapeluszu. Bardziej pomarańczową formę, rosnącą na dębach, niektórzy autorzy traktują jako podgatunek, ewentualnie nawet jako odrębny gatunek. Grzyb intensywnie świeci w ciemności, a wydzielane przez ten grzyb światło, ma kolor zielony.
Tęgoskór pospolity - (cytrynowy) - Scleroderma citrinum
W Polsce znany pod nazwami: tęgoskór żółtawy i trufla fałszywa, tęgoskór cuchnący, purchawka kartoflana, fałszywa trufla, kurzawka, bycze jaja.
Owocniki tego grzyba są kuliste lub bulwiaste, bez trzonu i zazwyczaj nie przekraczają 3-10 cm średnicy. Grzyb ma lekko owalny przekrój, jest ciężki, twardy. Charakteryzuje się powierzchnią pokrytą brodawkami i ciemniejszymi łuskami. Z wyglądu przypomina nieco ziemniak z łuszczącą się skórką. Po przekrojeniu grzyba widać żółtawobiały miąższ, który szybko zmienia kolor na czarno-czerwono-fioletowawy z białawym marmurkowaniem. Zarodniki są kuliste, brązowe z siateczkowatym urzeźbieniem.
Występuje: Bardzo pospolity w Polsce, rośnie od czerwca do listopada na ziemi w piaskach i kwaśnych glebach, na obrzeżach lasów, w parkach, także poza lasami, na pastwiskach, kamienistych terenach, torfowiskach, w zaroślach.
Uwaga! Jest to grzyb trujący. Można go pomylić np. z tęgoskórem brodawkowatym. W małych ilościach jest nieszkodliwy i w niektórych regionach Europy bywa używany jako grzyb przyprawowy. Jednak zjedzony w większych ilościach może powodować zatrucia, nudności, wymioty i omdlenia. Smakiem przypomina nieco trufle i z tego powodu nadaje się jako przyprawa do mięsa i do wędlin. Jednak używać można tylko młode, jeszcze wewnątrz białe grzyby a twardą okrywę należy zdjąć.
Piestrzenica kasztanowata - Gyromitra esculenta
Kapelusz grzyba z wyglądu przypominający mózg może osiągać od 4-12 cm wysokości i od 15-20 cm szerokości. Trzon i kapelusz są ze sobą zrośnięte. Kapelusz ma kolor czerwonobrunatny lub lekko brunatnoczerwony z czasem z czarnymi plamami.
Trzon jest nieregularny, u dołu grubszy niż u góry, krótki, sztywny i krzywy. Na całej powierzchni ma nieregularne wgłębienia. U młodych okazów jest pełny, a u starszych pusty w środku. Na początku jest białawy, a z czasem nabiera fioletowoczerwonego odcienia. Zarodniki są bezbarwne, eliptyczne i gładkie.
Miąższ tego grzyba jest białawy, bardzo kruchy i łamliwy, nie charakteryzuje się żadnym zapachem ani smakiem.
Występuje: Piestrzenica kasztanowata pojawia się od końca marca do maja w miejscu wyrębu drzew, tam, gdzie leżą odpadki, a także w lasach liściastych i sosnowych, na korzeniach drzew i pniakach.
Uwaga! Jest to grzyb trujący. Przez niedoświadczonych grzybiarzy bywa mylona z smardzem jadalnym - Morchella esculenta. Niedoświadczony grzybiarz może pomylić go ze smardzem i piestrzenicą olbrzymią. Powoduje zaburzenia zaburzenia żołądkowo-jelitowe i uszkodzenia narządów wewnętrznych (śledziony, nerek, szpiku kostnego i wzroku). Spowodował już śmierć wielu osób.
Przymiotnik gatunkowy "esculenta" w języku łacińskim oznacza "jadalny" i to jest mylące. Dawniej piestrzenica była sprzedawana na straganach i spożywana, ale gdy ustalono, że była przyczyną zatruć, zakazano jej sprzedaży. Piestrzenicę kasztanowatą można odtruć przez suszenie lub długotrwale gotowanie. Ponieważ jednak trudno ustalić po jakim czasie obróbki termicznej traci ona swoje trujące własności, w większości krajów Europy jest uważana za grzyb trujący i nie jest dopuszczona do obrotu handlowego. Jedynie w Finlandii jej susz jest dopuszczony do spożycia.
Jeżeli chcesz się dowiedzieć co robić w przypadku zatrucia grzybami zajrzyj tutaj:
© Wszelkie prawa do publikacji zastrzeżone przez: http://wege-przepisy.blogspot.com
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz